Het is belangrijk om vooraf aan te geven dat navelbreuken een totaal andere achtergrond heeft dan zakbreuken. De erfelijkheidsgraad is verschillend (respectievelijk ca. 6% en ca. 15%) en dat geldt ook voor de mogelijke oorzaken en risicofactoren. In dit artikel gaat het alleen over navelbreuken.
Een navelbreuk ontstaat door een zwakke plek in het buikvlies rondom de aanzet van de navel, die onder bepaalde omstandigheden kapot gaat. Er ontstaat dan een opening, waardoor de ingewanden naar buiten treden. De navelbreuk is geboren. De zwakke plek in het buikvlies kan o.a. ontstaan door:
• Vroeggeboorte/matige ontwikkeling van het big
• Een infectie van de navel opgelopen direct na de geboorte
• Erfelijke aanleg
• Infecties (vooral viraal) van de zeug tijdens de dracht
• Tekort aan voedingsstoffen van de zeug tijdens de dracht
Hieronder een beschrijving van de mogelijk oorzaak en eventuele oplossingen:
Vroeggeboorte/ matige ontwikkeling van het big:
Een big dat te vroeg geboren wordt zal niet optimaal ontwikkeld zijn. Dit kan een effect hebben op navelbreuken (alhoewel het effect op zakbreuken groter lijkt te zijn).
Aandachtspunten zijn:
• Timing van inzet van geboorte inductie
• Voeding zeug laatste 7-10 dagen voor afbiggen
Een infectie van de navel opgelopen direct na de geboorte
Zolang de navel van het big nog nat is kunnen bacteriën binnendringen en zich nestelen rond het buikvlies. Als hierdoor dan een ontsteking ontstaat, geeft dit meestal een harde, niet flexibele plek in het buikvlies. Zodra het big of vleesvarken gaat groeien kan dit ervoor zorgen dat deze harde plek kapot gaat. In de praktijk blijkt dit vaak de belangrijkste reden te zijn voor het ontstaan van navelbreuken.
Aandachtspunten:
• De juiste hygiëne in het kraamhok
• Navels ontsmetten en afknippen
• Een zeug die rondom biggen goed functioneert; vooral darmwerking is zeer belangrijk
Erfelijke aanleg
Ondanks een zeer lage erfelijkheid kan een navelbreuk ook een genetische achtergrond hebben. Het kan in een lijn zitten die gemiddeld wat gevoeliger is dan een andere lijn. Ook kan het zijn dat binnen een lijn er een individueel dier is wat bovengemiddeld navelbreuken veroorzaakt.
Aandachtspunten:
• Lijn keuze
• Insemineer de zeug met dezelfde beer over. Dan kun je effect van zeug en beer individueel bepalen. Gebruik van RFID chips verhoogt de nauwkeurigheid omdat navelbreuken zich na spenen vaak pas laten zien
Infecties van de zeug tijdens de dracht
De aanleg van lichaamsweefsel van het big in de dracht kan worden verstoord door (vooral virale) infecties bij de zeug. Het is niet precies duidelijk wanneer in de dracht dit zijn effect heeft. Wel is duidelijk dat als er een PRRS of griep infectie door een zeugen stal gaat, er na afbiggen van deze zeugen, 6-8 weken lang tijdelijk meer navelbreuken bij de biggen kunnen ontstaan.
Aandachtspunten:
• Entingen van de zeugen; welke entingen en wanneer inzetten
• Insleep van ziektes minimaliseren
Tekort voedingstoffen van de zeug in de dracht
De prestaties van de zeugen in Nederland stijgen elk jaar weer naar een hoger niveau. Deze steeds hogere prestatie vraagt om voeding die ook in detail zo goed mogelijk aansluit bij de behoeftes van de zeug. Indien voeding tekort schiet, kan dat invloed hebben op de ontwikkeling van de biggen in de baarmoeder.
Aandachtspunten:
• Meer inzicht in individuele voeropname van zeugen (een gemiddelde zegt te weinig)
• Juiste voersamenstelling in combinatie met voerschema
Vergeet voldoende water van de juiste kwaliteit niet.
